|
گزارش همایش بررسی پیش نویس سند ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور (افتا)
روز چهارشنبه، نهم دیماه، به طور کاملاً اتفاقی سایت شورای عالی
امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور (افتا)
را دیدم و در صفحه اول سایت، پوستر همایش ارائه، بررسی و نقد سند
راهبرد ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور را مشاهده کردم! برایم
جالب بود که تا به حال خبری از آماده سازی سند منتشر نشده و حتی
درباره همایش فوق الذکر نیز اطلاع رسانی مناسبی انجام نشده بود.
جهت حضور در همایش تماسی با دبیرخانه شورا گرفته شد که در پاسخ
ما را به مرکز امنیت شبکه شریف ـ مجری همایش ـ راهنمایی کردند.
طی تماس تلفنی با مرکز امنیت شبکه
شریف گله کردم که چرا هیچ گونه خبر و اطلاعاتی درباره سند و
همایش منتشر نشده است. پاسخ شنیدم که برای متخصصان، کارشناسان و
فعالان در این زمینه دعوتنامه ارسال شده است. از ما هم خواسته شد
فاکس بفرستیم و لیست اسامی کسانی را که می خواهند در همایش حضور
بیابند اعلام کنیم. این کار در همان روز انجام شده و قرار شد که
روز شنبه ۱0/۱2 پاسخ را دریافت کنیم.
شنبه بعدازظهر طی تماسی که با مرکز داشتیم به ما گفته شد که به
دلیل کمبود جا و ثبت نام بیش از حد ظرفیت، از پذیرش افراد جدید
معذورند. با چند تلفن متوجه شدیم که بسیاری از رسانه های فعال در
زمینه
IT
نه تنها دعوت نشده اند که حتی از این موضوع خبر نیز ندارند. در
همین حین و حدود ساعت
15:10
فاکس جالبی به دفتر بعضی مجلات ارسال شد
. در این فاکس از خبرنگاران آن مجموعه جهت شرکت در مصاحبه ای با
آقای مهندس جعفری – دبیر محترم شورای عالی افتا – دعوت شده بود.
تا اینجا مشکلی نبود ولی با دیدن ساعت برگزاری مصاحبه که
16
بود، تعجب ما بیشتر شد که چطور توقع می رود که بدون هیچ اطلاع
قبلی خبرنگاران بتوانند ظرف مدت
50
دقیقه از گوشه و کنار تهران خود را به مجموعه ریاست جمهوری
برسانند.
به هرحال با همکاری جناب آقای دکتر جلیلی – دبیر محترم همایش و
رئیس مرکز امنیت شبکه شریف – بالاخره توانستیم در همایش حضور
یابیم و آنچه در ذیل می خوانید، گزارشی کوتاه از این همایش است.
نکته ای که تذکر آن ضروری به نظر می رسد این است که همایش فضای
تبادل اطلاعات و سند راهبردی آن گرچه مرتبط با
“امنیت”
است اما یک موضوع محرمانه امنیتی نیست که نتوان در باره آن اطلاع
رسانی کرد.
ضمنا پیش نویس سند در حال حاضر
از سایت شورا قابل دریافت است.
مطابق با برنامه اعلام شده روز دوشنبه
14دیماه
در دانشگاه صنعتی شریف، سالن جابربن حیان حضور یافتیم. قرار بود
از ساعت
8
تا ۸:۳۰ ثبت نام انجام شود و در ساعت ۸:۴۰ پس از
تلاوت قرآن مجید، اهداف همایش توسط دکتر جلیلی تبیین شود.
ما هم پس از ثبت نام حدود ۸:۴۰ وارد سالن شدیم
اما با کمال تعجب متوجه شدیم که ظاهراً برنامه زودتر شروع شده
است،
لذا صحبت های دکتر جلیلی را نشنیدیم و به اواسط صحبت های مهندس
جعفری درباره ارائه کلیات سند رسیدیم. وی با اشاره به زحماتی که
برای تهیه سند از حدود
10
ماه پیش کشیده شده متذکر شد که حدود
18000
نفرساعت کار کارشناسی بر روی سند انجام گرفته و در نتیجه حدود
1790
صفحه سند تولید شده است. وی خاطرنشان کرد که تهیه سند افتا
براساس بند ج ماده ۴۴ برنامه چهارم توسعه به دولت تکلیف شده و
امروز پیش نویس این سند تهیه شده و آماده نقد و ارائه نظر عمومی
است.
دکتر عارف، معاون رئیس جمهور و رئیس شورای عالی افتا، پس از
مهندس جعفری به سخنرانی پرداخت. وی طی سخنانش به اهمیت فاوا
(فناوری اطلاعات و ارتباطات) اشاره کرد و بر ضرورت وجود امنیت
برای تکمیل فاوا تأکید کرد. وی سند افتا را یک سند بسیار باارزش
در کشور دانست که در تمامی حوزه ها تأثیرگذار است. وی تصریح کرد:
امروز تمامی شبکه های زیربنایی کشور باید امن باشد
و بحث های امنیتی برای ما بسیار مهم است. دکتر عارف تأمین افتا
را اولویت ملی و ضرورت تحقق اهداف چشم انداز بیست ساله و اجرای
برنامه های کلان جمهوری اسلامی ایران دانست و ادامه داد: هرچند
که بنا داریم از تشکیلات موازی جلوگیری کنیم و سیاست دولت تحدید
تشکیلات و کاهش متصدی گری است اما اگر لازم باشد،
توسعه تشکیلات در دستگاه های اصلی و یا تشکیلات ملی باید ایجاد
شود تا بتوانیم فعالیت ها را بطور جدی دنبال کنیم. چون فعالیت
افتا یک فعالیت جدید است، نباید نگاه تحدید تشکیلاتی به آن داشته
باشیم به شرطی که این نوع نگاه فقط منحصر با این حوزه باشد.
وی
همچنین به تاریخچه این شورا اشاره کرد و پیشنهاد انجمن رمز در
آبان سال گذشته را پایه تشکیل شورای عالی افتا در اسفند ۸۲ معرفی
کرد. وی با اظهار امیدواری به اجرای سند گفت:
“
تفاوت ما با کشورهای توسعه یافته این است که آنها سند را می
نویسند که اجرا کنند اما ما می نویسیم که نوشته باشیم!”
قابل به ذکر است که طی سخنرانی معاون اول رئیس جمهور، دوبار برق
سالن به مدت چند ثانیه رفت و سالن همایش در تاریکی مطلق فرو رفت
که ظاهراً علّت آن قطعی برق سراسری
و بازه زمانی مورد نیاز جهت وارد مدار شدن برق اضطراری دانشگاه
بود.
با پایان سخنان دکتر عارف، مراسم افتتاحیه همایش پایان یافت و پس
از پذیرایی و در ساعت ۱۰:۳۰ بخش دوم همایش با موضوع معرفی سند
آغاز شد. در این بخش ابتدا دکتر برنجکوب به رویکرد دیگر کشورها
به سند راهبردی ملی امنیت پرداخت و به مقایسه نگرش دو کشور
آمریکا و فنلاند به شیوه تدوین سند و دلایل آن پرداخت. نکته جالب
آن بود که آمریکا به تازگی و بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر و با هدف
جلوگیری از حملات علیه زیرساختهای حیاتی کشور به فکر تدوین این
سند افتاده است. اما فنلاند از تدوین این سند افزایش رفاه
اجتماعی مردم خود را مدنظر دارد. پس از دکتر برنجکوب، دکتر غریبی
به مدل برنامه ریزی راهبردی برای سند راهبردی ملی امنیت پرداخت و
دکتر جلیلی به معرفی سند راهبرد ملی افتا پرداخت. رئیس مرکز
امنیت شبکه شریف در ابتدا به دلایل و شیوه تدوین سند پرداخت. وی
با اشاره به مدل مورد استفاده جهت تدوین سند (swot)
راهبردهای اولیه و نهایی را با توجه به قوتها، فرصتها، تهدیدها
و ضعفها معرفی کرد. در پایان دکتر جلیلی پیش نویس تهیه شده را
مرور کرد و بخش های مختلف آن را معرفی نمود. بخش دوم همایش با
سخنرانی مهندس خالقی با موضوع زیرساختهای فنی افتا پایان یافت.
نشست های بعدازظهر که با حدود یک ربع تأخیر و در ساعت 13:45 آغاز
شد به نقد سند اختصاص داشت. در نشست اول با موضوع نقد تخصصی
سند راهبرد ملی افتا به ترتیب آقایان دکتر ولوی و مهندس
پورآذین سخنرانی کردند و سپس حاضران به بیان نظرات و انتقادات
خود
پرداختند. از جمله مهمترین موارد مطرح شده در این نشست می توان
به موارد زیر اشاره کرد:
-
ظاهراً به جز دولت سایر بخش های حکومت در این سند دیده نشده اند.
برای مثال در اقدام ۸-۲ ، ایجاد نظام مقابله با جرایم فتا شامل
ایجاد دادگاه ها و آموزش قضاوت و ... به عهده وزارت کشور گذارده
شده است در حالی که این کار وظیفه قوه قضائیه است.
-
بعضی حاضران سند ملی را بدون توجه به ساختار و نیازهای کشور و در
واقع منطبق با سند ملی آمریکا می دانستند. برای مثال در سند ملی
افتا ایجاد نظام ارزیابی فنی افتا، ایجاد نظام ارزیابی امنیتی
مدیریت افتا (مانند مراکز صدور گواهی) و ایجاد نظام ارزیابی
امنیت محصولات افتا (مانند ایجاد آزمایشگاه های ارزیابی امنیتی
محصولات) بر عهده سازمان مدیریت و برنامه ریزی گذارده شده که به
نظر کارشناسان و با توجه به توانایی های این سازمان، وظایف فوق
الذکر در سازمان مدیریت قابل انجام نیست.
-
یکی از اساتید دانشگاه دفاع ملی با انتقاد از روند تهیه سند،
مطالعه انجام شده جهت تدوین سند را کافی ندانست و اشاره کرد که
استراتژی ها به شکل صحیحی تدوین نشده اند. وی با اشاره به زمان
ذکر شده در برنامه چهارم توسعه (اسفند ۸۴) جهت آماده سازی سند،
درخواست کرد که با استفاده از فرصت، به کار روی این پیش نویس
پرداخته شود تا در آن زمان سند کامل و آماده شود.
-
یکی از کارشناسان و متخصصان سازمان مدیریت نیز با انتقاد از روند
کاری ریاست جمهوری پرسید :
“چرا
ریاست جمهوری خود به کارهای اجرایی روی می آورد؟ پس وزارت
ارتباطات و فناوری اطلاعات چه کاره است؟ اضافه شدن یک شورایعالی
به شوارهای عالی چه فایده دارد، در حالیکه این شورا نیز مسیر
شورایعالی اطلاع رسانی را می پیماید؟”
-
مهندس پورآذین نیز با واردآوردن انتقاداتی جدی به سند آن را
منطبق با تکنولوژی جدید ندانست.
در نشست دوم که به میزگرد و نقد عمومی سند اختصاص داشت، مهندس
جعفری دبیر شورای عالی و دکتر جلیلی دبیر همایش حضور داشتند و
قرار بود رؤسای چهار کمیته ذیل شورا که به تدوین سند کمک کرده
اند نیز شرکت داشته باشند، اما تنها دو نفر در این میزگرد حاضر
شدند.
دکتر دژپسند، رئیس کمیته اقتصادی -
تجاری شورا و معاون وزیر بازرگانی، یکی از افراد حاضر در این
میزگرد بود که به معرفی فعالیت های کمیته خود پرداخت. وی این
کمیته را متشکل از نمایندگان بانک مرکزی و وزارتخانه های اقتصاد
و دارایی، بازرگانی، صنایع و معادن و راه وترابری معرفی کرد که
به مباحث افتا در موضوعات اقتصادی و تجاری می پردازند. وی با
اشاره به کار انجام شده جهت تهیه سند، قرار گرفتن نام وزارت کشور
به عنوان مسؤول تشکیل دادگاه ها را اشکال تایپی دانست. دکتر
دژپسند پس از مدت کوتاهی به دلیل گرفتاری های کاری مجبور به ترک
میزگرد شد و نقد با حضور سه نفر یعنی آقایان مهندس جعفری، دکتر
جلیلی و دکتر سمیعی ادامه یافت.
دکتر سمیعی، رئیس کمیته امور فرهنگی -
اجتماعی، نیز با معرفی کمیته خود به شرح فعالیت های انجام شده
پرداخت. به گفته وی سازمان صدا و سیما و وزارتخانه های دادگستری،
آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری و فرهنگ و ارشاد اسلامی
تشکیل دهنده این کمیته هستند.
به گفته مهندس جعفری کمیته امور دفاعی -
امنیتی که متشکل از وزارتخانه های دفاع، امور خارجه، کشور و
اطلاعات است زیر نظر مهندس فیروز آبادی به فعالیت می پردازد و
کمیته امور زیربنایی نیز که با هدف استمرار خدمات زیربنایی کشور
و با ریاست دکتر کرمانشاه فعالیت می کند،
از وزارتخانه های راه و ترابری، بهداشت، نیرو و نفت تشکیل شده
است.
بنابه گفته مهندس جعفری هریک از کمیته ها سندی را به دبیرخانه
شورا ارائه کرده اند و سپس با مطالعات انجام شده توسط دبیرخانه،
پیش نویس فعلی تهیه شده است. پس از معرفی ساختار شورا و کمیته
ها، حاضران باز به نقد سند پرداختند که موارد ذیل از جمله
انتقادات مطرح شده بودند:
-
سند ایستاست و پویایی ندارد.
-
زیرساختهای فنی فراموش شده اند. تا زمانی که شبکه، پهنای باند و
امکانات فنی لازم در سطح کشور وجود نداشته باشند، امن سازی آنها
بی معنی است. به عبارت دیگر چیزی باید وجود داشته باشد تا بتوان
بر آن حکومت کرد.
-
ایجاد ساز و کار قانونی سلامت محتوا که در بند ۴-۳ به آن اشاره
شده است، متولی دیگری دارد و به عهده این شورا نیست.
-
دستگاه های مجری و همکار در اقدامات و راهبردهای ارائه شده به
درستی انتخاب نشده اند.
-
الزامات قانونی تصویب سند مشخص نشده است.
پس از پایان نشست دوم، مراسم اختتامیه برگزار گردید که در آن
مهندس جهانگرد، دبیر شورای عالی اطلاع رسانی طی سخنانی به اهمیت
امنیت اشاره کرد و گفت: هدف ما ایجاد شرایط و محیط امن برای
دسترسی مناسب به اطلاعات سالم و یکپارچه است. وی کلیدی ترین
موضوع در بحث امنیت را اعتماد و اجماع عمومی ملی دانست و لذا از
مردم، سیاست گذاران و اجراکنندگان خواست تا با هم تفاهم داشته
باشند. مراسم اختتامیه با جمع بندی مهندس جعفری از همایش به
پایان رسید. |
