رویدادهای امنیتی و اقدامات لازم در برخورد با آنها (Incident Handling)

مقدمه

حتماً در مقوله های مرتبط با امنیت کامپیوتر و شبکه با عبارت Incident Handling مواجه شده اید. ابتدا ببینیم یک رویداد امنیتی ( (Security Incident چیست. هر سازمان باید رویداد امنیتی را برای تشکیلاتش کند. تعاریف زیر نمونه هایی از این دست هستند:

هر رویداد مضر مشخص یا مشکوکی که به امنیت سیستم ها یا شبکه های کامپیوتری مربوط باشد.

یا

عمل نقض کردن آشکار یا ضمنی سیاست امنیتی.

فعالیت هایی زیر مثال هایی از  یک رویداد امنیتی هستند:

·         تلاشهایی (چه موفق و چه ناموفق) برای حصول دسترسی غیرمجاز به یک سیستم یا دیتای آن

·         ازکار افتادن ناخواسته یا عدم پذیرش سرویس

·         استفاده غیرمجاز از یک سیستم به هدف پردازش یا ذخیره سازی دیتا

·         تغییراتی در مشخصات سخت افزار یا نرم افزار بدون آگاهی یا اجازه یا دخالت صاحب آن.

فعالیت شبکه یا میزبان که بالقوه امنیت کامپیوتر را تهدید می کند نیز می تواند بعنوان رویداد امنیتی کامپیوتری تعریف گردد.

برخورد با رویداد

 منظور از این عبارت نحوه مقابله و اقداماتی است که در هنگام وقوع یک مسأله امنیتی انجام می گیرد. در حقیقت این اقدامات به سه بخش تقسیم می شود. گزارش رویداد، تحلیل رویداد و واکنش به رویداد.

اهمیت واکنش به رویدادهای امنیتی سیستم ها، کمتر از تشخیص آنها نیست. اقداماتی که شما بدنبال تشخیص یک رویداد انجام می دهید، نه تنها عملیات سازمان را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ممکن است باعث تغییرات بسیاری در آینده چنین روندهایی و وضعیت امنیتی خودتان گردد.

در این مقاله به برخورد با رویدادهای امنیتی نه از دیدگاه تکنیکی بلکه از دیدگاه عواملی مانند عوامل انسانی، سیاست برخورد و زمان پرداخته می شود. برای اینکه بتوان بیشتر با نحوه  برخورد یک سازمان به یک رویداد امنیتی آشنا شد، به مثالی در این باره می پردازیم.

مثالی از واکنش به یک رویداد در یک سازمان بزرگ

این مثال فقط برای نشان دادن تلاش های ممکن برای واکنش ارائه شده است و یک مدل کلی نیست.

هنگام مشاهده ثبت وقایع مربوط به نفوذ در ساعت ۲ بامداد، پرسنل ۲۴ ساعته مراقبت از شبکه کشف می کنند که حمله ای با موفقیت انجام شده است.

برای بسیاری از سازمان ها، واکنش فوری، قطع شبکه برای تأخیر یا قطع افشای اطلاعات بیشتر خواهد بود، اما ما سعی داریم که از چنین واکنشی پرهیز کنیم و پرسنل بخش مراقبت نیز از این قضیه مطلع هستند. درعوض، چک لیست هایی را که در اختیار دارند برای برخورد با این نوع رویداد به اجرا می گذارند.

قدم اول خبرکردن و ارائه گزارشی مختصر به رئیس بخش امنیت سیستمها (یا نماینده اش) است. تا این فرد از خواب بیدار گردد و از حمله مطلع گردد، چهار دقیقه از اطلاع دهی اولیه سپری شده است.

با اطلاعاتی که موجود است، نماینده امنیت shutdown کامل سیستم را نمی پذیرد، اما اجازه فراخوانی یک گروه امداد را می دهد. در حالیکه نماینده بخش امنیت به سمت محل حرکت می کند، پرسنل بخش مراقبت شروع به این فراخوانی می کند. نمایندگانی از بخشهایی چون عملیات شبکه، قانونی، مهندسی، اجرایی و مدیریت آگاه شده اند و به محل فراخوانده شده اند. مجری قانون محلی نیز خبر شده است و ثبت رویدادها به ترتیب وقوع آغاز می شود.

حالا از اخطار اولیه ۲۸ دقیقه گذشته است.

نماینده بخش امنیت که اولین فرد باخبر شده است، اولین کسی است که می رسد. این شخص تنظیم و آماده سازی مرکز امداد را آغاز می کند. کیف امداد باز است که در آن یک لپ تاپ، باتری اضافه، لامپ، ابزار، چک لیست ها و صفحات یادداشت برای تمام اعضای تیم امداد، و ابزار گوناگون دیگر وجود دارد. کپی هایی از اطلاعات موجود نیز برای توزیع بین اعضای تیم و مدیریت ارشد آن آماده شده است. ۵۷ دقیقه از زمان اخطار اولیه گذشته است.

سایر اعضای گروه  به صورت پراکنده در طول این زمان وارد شده اند و پرسنل بخش مراقبت نیز تحقیق بیشتری در مورد نفوذ انجام داده است. بررسی اولیه آشکار می کند که نفوذگر به سیستم یک کاربر وارد شده است، اما هنوز به نقاط دیگر شبکه پیشروی نکرده است. حمله از طریق استفاده یک کاربر از یک اتصال dial-up که مورد تأیید نبوده صورت گرفته است. نفوذ واقعی هشت ساعت قبل از کشف اولیه صورت گرفته است.

کل گروه ۹۲ دقیقه بعد از اولین اخطار گرد هم می آیند. تمام اعضاء با سرعت در محل حاضر و شروع به فکر کردن و نقشه کشیدن و ارائه راه حل شده اند. مناظرات به موافقت هایی منجر می شود. سیستم مورد نفوذ از شبکه جدا خواهد شد و عملیات تعیین و تشخیص آغاز خواهد شد. خلاصه ای برای مدیر ارشد تهیه و مراحل اولیه کامل می شوند. ۱۰۸ دقیقه گذشته است.

نماینده عملیات شبکه، مسؤول قطع کردن سیستم مذکور می شود. نماینده اجرایی ثبت وقایع را روی لپ تاپ به روز و بررسی مجدد می کند. این فرد با ثبت لحظه به لحظه از تمام رویدادها، بعنوان نقطه مرکزی تمام فعالیت ها و ارتباطات گروه عمل می کند. نماینده قانونی با آگاه شدن از وضعیت موجود و راهنمایی هایی داده شده به وی، به خانه برمی گردد تا ابتدای صبح به محل برگردد. پرسنل بخش مهندسی و امنیت، اطلاعاتی را که تا کنون جمع آوری شده و شامل دیتای حاصل از سیستم تحت نفوذ قرار گرفته است،  بررسی می کنند. این اطلاعات روی بستر یک شبکه مجزا بررسی و تحلیل می شود تا نفوذگر، ابزار حمله و روش هایی ممکن برای بستن آسیب پذیری در کل سازمان مشخص شود.

با سپری شدن ۱۴۱ دقیقه از آغاز، گروه برای مرور و به روز رسانی پیشرفت کار دوباره دور هم جمع می شوند. مشخص شده است که نفوذگر از یک IP بیگانه جعلی از طریق اتصال dial-up استفاده کرده است و فقط قادر به دستیابی به همان سیستم بوده است. بررسی کامل شبکه احتیاج به این دارد که سرورها از شبکه جدا شوند و این عملیات ۶ ساعت زمان نیاز دارد. گروه با مشورت و تصویب مدیریت ارشد، تصمیم به این بررسی می گیرد اما بعد از بسته شدن سازمان در انتهای روز کاری بعد.

هنگامی که روز کاری آغاز می شود، فعالیت ها به بیرون فاش می شود و فردی که سیستمش مورد نفوذ قرار گرفته مورد مصاحبه قرار می گیرد و سیستم مورد نفوذ پاکسازی می گردد و به افراد ارشد گزارشها بصورت خلاصه ارائه می شود. بهرحال، عملیات امداد به اوج خود می رسد و مرتفع سازی آغاز می شود. تا ساعت ۲۳ رویداد برطرف شده است و گزارش نهایی روز بعد آماده خواهد شد.

کسانی هستند که به فوریت مستندسازی تهدید بوجود آمده و عملیات آنی اصرار می ورزند که باید ۲ ساعت اضافه نیز برای آنها دید. برای سازمان شما، ممکن است چنین موردی رخ دهد، و شما بخواهید اولین گام بعد از تعیین رویداد، جداسازی یکطرفه و ناگهانی از شبکه و سیستم ها باشد. اما در این حالت خاص، مزیت انتخاب یک روند سیستماتیک، حفظ عملیات عادی برای یک روز کامل کاری بود، (بجای خاموش کردن کل سیستم سازمان برای یک روز کاری) که نتیجه آن نیم دوجین افراد خسته، چند ساعت کار جبرانی و اضافه کاری و خاموش بودن تنها یک سیستم در طول یک روز کاری بود. از نظر افراد درگیر این عملیات، هزینه ای که توسط این روش صرفه جویی شد، ارزش ریسک را داشت.